କୋରାପୁଟ: ଧାନର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ ଏବଂ ଜେନେଟିକ୍ ବିବିଧତାର କେନ୍ଦ୍ର କୋରାପୁଟ ।ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟ: ବିଶିଷ୍ଟ କୃଷି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡକ୍ଟର ରାମୟା ହରିହର ରିଚାରିଆ (Dr. R. H. Richharia) ଙ୍କ ଭଳି ଅନେକ ଗବେଷକ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ, ଏସିଆରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ଧାନ (Oryza sativa)ର ଉତ୍ପତ୍ତି କୋରାପୁଟର ଜୟପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ ହୋଇଥିଲା ଜେନେଟିକ୍ ବିବିଧତା (Genetic Diversity): କୋରାପୁଟର ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ପରିବେଶ ବଣୁଆ ଧାନର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନୁକୂଳ । ଏଠାରେ ଆଜିବି ଶହ ଶହ ପ୍ରକାରର ଦେଶୀ ଏବଂ ବଣୁଆ ଧାନ କିସମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଧାନର “ଜିନ୍ ଭଣ୍ଡାର” (Gene Bank) ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏତେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଧାନ ପ୍ରଜାତି ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ମିଳିବା ହିଁ ଏହାକୁ ଧାନର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରେ ।ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଭୂମିକା: କୋରାପୁଟର ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ପାରମ୍ପରିକ ଧାନ କିସମଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରି ରଖିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଏହି ଜୈବ ବିବିଧତାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ୱୀକୃତି: ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଜାତିସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ (FAO) ଦ୍ୱାରା କୋରାପୁଟର ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀକୁ “ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କୃଷି ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ” (Globally Important Agricultural Heritage System – GIAHS) ର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି ।
ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ:
କୋରାପୁଟ (ଜେନେଟିକ୍ ଉତ୍ପତ୍ତି): ଏହା ସେହି ସ୍ଥାନ, ଯେଉଁଠି ଧାନ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତି ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଧାନର “ଜନ୍ମସ୍ଥାନ” ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
ଲହୁରାଦେୱା (ଚାଷର ଆଦ୍ୟ ପ୍ରମାଣ): ଏହା ସେହି ସ୍ଥାନ, ଯେଉଁଠି ମଣିଷ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଢଙ୍ଗରେ ଧାନ “ଚାଷ କରିବା” ଆରମ୍ଭ କରିଥିବାର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ପ୍ରମାଣ ମିଳିଛି ।
ଏହା ସମ୍ଭବ ଯେ ଧାନ କୋରାପୁଟ ଭଳି ଅଞ୍ଚଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ କାଳକ୍ରମେ ମଣିଷ ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ଗଙ୍ଗା ଉପତ୍ୟକାରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ଚାଷ ପ୍ରଥମେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଲହୁରାଦେୱା ସର୍ବପୁରାତନ ଚାଷସ୍ଥଳୀ ହୋଇଥିବା ବେଳେ, ଜୈବ-ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଓଡ଼ିଶାର କୋରାପୁଟ ହିଁ ଧାନର ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ । ଏହା ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ଏକ ଗୌରବର ବିଷୟ ଯେ, ଆମ ରାଜ୍ୟ ଧାନର ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।
